Chương 15. Chúng ta chết đi

Chương 15. Chúng ta chết đi

Price:

Read more

Osho - Nhịp đập của tuyệt đối
Chương 15. Chúng ta chết đi

Người biết tới Brahman không biểu hiện và đồng thời biết cả Brahman biểu hiện, đã vượt qua cái chết
bởi việc tôn thờ Brahman biểu hiện,
đạt tới cái bất tử
bởi việc tôn thờ Brahman không biểu hiện
Chúng ta không thể vẽ ra được hình tròn mà không có tâm. Đường tròn được vẽ ra tất cả xung quanh tâm. Khi đường tròn càng ra xa khỏi trung tâm thì nó trở nên ngày càng lớn hơn. Nếu chúng ta đánh dấu hai điểm trên đường tròn, sẽ có khoảng cách nào đó giữa chúng, và nếu chúng ta vẽ hai đường thẳng từ các điểm trên hình tròn nối với tâm, khoảng cách giữa hai đường này sẽ cứ giảm dần khi chúng tiến tới tâm. Khoảng cách giữa các đường này sẽ biến mất ngay khi chúng đạt tới tâm. Có thể có khoảng cách nào đó giữa hai đường thẳng này ở đường tròn, nhưng khi những đường này tiến về tâm thì chúng cứ tới gần nhau hơn, và khi đạt tới tâm khoảng cách biến mất. Tại tâm chúng là một. Nếu chúng ta tiếp tục vẽ những đường này đi ra ngoài đường tròn, khoảng cách giữa chúng sẽ cứ tăng lên khi đường tròn tăng lên.
Qua việc đưa ra minh hoạ hình học này, tôi muốn nói cho bạn hai hay ba điều để giải thích lời kinh này. Điểm thứ nhất là thế này; cái yếu tố vẫn được gọi là Brahman không biểu hiện là Brahman trung tâm. Toàn thể sự mở rộng của sự tồn tại đi ra từ nó: và cuộc sống - đường tròn - cứ mở rộng ra mãi từ tâm này.
Sau điều tra sâu sắc trong vài năm qua, khoa học đã đi tới một lí thuyết mới - lí thuyết về vũ trụ dãn nở. Người ta bao giờ cũng tin rằng vũ trụ là cái đang có đấy, không cái gì được thêm vào, không bớt đi cái gì. Nhưng khoa học hiện đại nói vũ trụ không chỉ đơn giản là cái bây giờ đang là, mà nó cứ mở rộng hàng ngày, hệt như quả bóng cứ phình mãi ra khi ai đó bơm khí vào trong nó. Sự mở rộng của vũ trụ này là như vậy. Nhưng nó không giống hệt như nó đã là ngày hôm qua. Nó mở rộng hàng triệu dặm trong mỗi hai mươi bốn giờ. Nó liên tục mở rộng. Các ngôi sao chúng ta thấy ban đêm đang du hành ra xa khỏi lẫn nhau vào mọi khoảnh khắc.
Điều này đáng quan tâm: phải có một khoảnh khắc khi vũ trụ này đã co lại bên trong bản thân nó đến mức nó phải ở tại tâm số không. Khi bạn đi ngược lại thời gian, vũ trụ này được thấy ngày càng nhỏ đi, trở thành ngày càng co nhỏ lại. Nhất định phải đến một khoảnh khắc khi toàn bộ vũ trụ này bị co lại vào trong chính tâm của nó. Thế rồi dãn nở của nó bắt đầu, và quá trình đó vẫn cứ diễn ra kể từ đó. Đường tròn cứ lớn dần hàng ngày. Các nhà khoa học nói chúng ta không thể tiên đoán được nó sẽ còn tiếp tục mở rộng bao lâu nữa. Đây là sự dãn nở vô tận. Nó sẽ cứ lớn mãi lên.
Cần phải nhớ trong trí một điểm nữa. Khoa học đã bắt đầu dùng thuật ngữ ‘vũ trụ dãn nở’ mới gần đây thôi, nhưng cái - cái yếu tố - được Upanishad gọi là Brahman, có nghĩa là sự mở rộng. Đó là nghĩa của từ Brahman. Nghĩa của Brahman là không phải Thượng đế, mà là yếu tố thường xuyên mở rộng. Từ Brahman và vistala - mở rộng - được suy dẫn từ cùng một gốc. Chúng là các biến thể của cùng một từ. Cho nên, nghĩa của Brahman là cái cứ tiếp tục mở rộng. Không phải là nó đã dãn nở hay trải rộng; nó không phải là một điều kiện tĩnh, nhưng nó là cái thường xuyên mở rộng. Hoạt động đang diễn ra. Điều xảy ra là thường xuyên mở rộng.
Ngay cả từ quan điểm khoa học, Brahaman cũng có hai dạng - một dạng là không biểu hiện, cái được hiền nhân của Upanishad gọi là asambhuti. Brahman không biểu hiện có nghĩa là Brahman số không, hạt mầm-Brahman. Chúng ta tưởng tượng thời gian khi còn chưa bắt đầu việc mở rộng, khi hạt mầm còn chưa bị vỡ ra. Thế rồi tưởng tượng khoảnh khắc tuyệt đối đầu tiên của việc mở rộng - và sau đó là sự mọc mầm, tiếp tục mở rộng, việc lớn lên của cây. Từ một hạt mầm tí xíu như thế, cái cây xum xuê sẽ phát triển ra mà hàng nghìn xe bò kéo có thể nghỉ ngơi dưới bóng của nó. Và từ cây đó sẽ rụng xuống vô số hạt mầm; và từ mỗi hạt mầm đó sẽ lại mọc ra cái cây bao la; và lần nữa mỗi cây sẽ phát tán vô số hạt mầm, và từ mỗi hạt mầm ra cây, và hạt mầm và cây và hạt mầm và cây vô tận. Vậy một hạt mầm nhỏ bé, qua quá trình phát triển của nó, cho sinh thành ra vô tận hạt mầm. Brahman không biểu hiện là hạt mầm-Brahman, Brahman-số không, điểm trung tâm. Chúng ta chỉ có thể tưởng tượng được điều này, bởi vì điểm trung tâm chỉ có thể được tưởng tượng ra.
Nếu chúng ta hỏi Euclid, nhà hình học vĩ đại, ông ấy sẽ nói điểm trung tâm là cái không có chiều dài không có chiều rộng. Bạn không thể thấy được một điểm như thế. Đây là định nghĩa của nó - nó không có chiều rộng không có chiều dài; và nó không thể là một điểm nếu nó có chiều rộng và chiều dài, vì thế thì nó trở thành một hình khác, và sẽ phải có sự mở rộng. Nơi đâu có bề dài và bề rộng, nơi đó có sự mở rộng. Điểm là cái còn chưa được mở rộng, nhưng sắp sửa mở rộng. Do đó, Euclid nói, điểm chỉ có thể được định nghĩa, nó không thể được vẽ ra.
Khi bạn đặt một chấm nhỏ nhất trên giấy bằng đầu nhọn của cây bút chì, ngay lập tức có chiều dài và chiều rộng; điểm không bao giờ có thể được vẽ lên giấy. Cho nên điểm thấy được đã mở rộng. Điểm không thấy được, nhưng chỉ được định nghĩa, là điểm thật. Cái mà được Euclid gọi là điểm ấy là vô hình - nó chưa bắt đầu tồn tại; việc tạo ra nó chưa được biểu hiện. Nó là không biểu hiện. Cuộc sống chưa nổi lên từ nó, nhưng nó có tiềm năng cho cuộc sống; cuộc sống vẫn còn ẩn kín. Cho nên Brahman không biểu hiện này là tựa như điểm trong định nghĩa.
Đây là một hình dạng của Brahman. Nhưng chúng ta không biết nó. Chúng ta chỉ biết Brahman biểu hiện - cái ở ngoài. Chúng ta biết cây-Brahman, cái đã lộ ra. Cái biểu hiện là chưa hoàn chỉnh, nó đang trở thành và trở thành; nó đang trong quá trình trở thành, nó thường xuyên mở rộng. Vũ trụ của chúng ta đang trở nên ngày một lớn hơn vào mọi khoảnh khắc. Mô tả việc tăng lên của nó theo ngày là quá nhiều - đấy là điều không thể quan niệm nổi. Cho nên tôi nói nó đang dãn nở từng giây. Các ngôi sao đang di chuyển ra xa khỏi trung tâm với tốc độ ánh sáng. Tốc độ ánh sáng là ba trăm nghìn ki lô mét một giây. Cho nên trong một phút vũ trụ dãn nở sáu mươi lần khoảng cách đó; và trong một giờ gấp sáu mươi lần nữa lên. Và nhân số nhân này với hai mươi bốn giờ ta biết nó đã dãn nở bao nhiêu ki lô mét vào cuối mỗi ngày.
Đường tròn đang di chuyển với tốc độ cực kì lớn như thế xa khỏi trung tâm, và hoạt động này vẫn cứ diễn ra từ thời vô tận. Hơn nữa, các nhà khoa học không thể xác định được khoảnh khắc thời gian khi cuộc hành trình này phải bắt đầu, khi hạt mầm phải nhú chồi ra lần đầu tiên trong quá trình trở thành cái cây. Chúng ta cũng không thể nói bất kì điều gì về kết thúc của cuộc hành trình này. Khoa học đang gặp thế khó xử lớn ngày nay, vì nó không thể quan niệm được ở đâu và tại sao mà hiện tượng vũ trụ dãn nở này sẽ kết thúc. Không có khả năng nào cho việc dừng của nó, bởi vì điều đó sẽ đòi hỏi một sự cản trở khác cho sự tiến triển của nó. Giả sử tôi ném một hòn đá; nếu nó không gặp bất kì chướng ngại nào nó sẽ không dừng ở đâu cả. Nhưng một cản trở nào đó tới - nó có thể va vào cây. Nếu nó không va vào cây nó va vào không khí, và lực hút của trái đất hấp dẫn nó vào mọi lúc. Khi đà do tay tôi trao cho bị yếu đi, lực hấp dẫn kéo nó xuống. Nhưng nếu không có lực hút hấp dẫn và không có cản trở nào trên đường, hòn đá do tay tôi ném đi, hay ngay cả bởi một đứa nhỏ ném đi, sẽ không dừng ở đâu cả, bởi vì không cái gì dừng nó lại.
Vũ trụ này của chúng ta - Brahman biểu hiện này - cái thường xuyên mở rộng, sẽ dừng lại ở đâu? Nhất định phải có cản trở nào đó, trở ngại nào đó, để dừng nó lại. Nhưng trở ngại ấy đến từ đâu? Mọi thứ đều bên trong nó, không cái gì ở bên ngoài nó. Cái gì đang có, là một phần hay một gói của Brahman biểu hiện? Cho nên có thể không có trở ngại. Nó có thể dừng lại ở đâu? Làm sao nó có thể dừng lại? Nó có tiếp tục mở rộng không?
Cả Einstein lẫn Planck, những người đã làm rất nhiều công trình nghiên cứu quanh lí thuyết này, đều bị nó cản trở. Vô phương kế, họ chung cuộc phải bỏ lại điều đó như một bí ẩn. Không nguyên nhân, không cản trở nào là có thể quan niệm được mà có thể dừng nó lại, và vậy mà việc không dừng lại của nó dường như không thể nào quan niệm nổi. Nếu nó cứ mở rộng mãi theo cách này, một ngày nào đó có thể tới khi các ngôi sao sẽ quá xa nhau đến mức ngôi sao nọ không thể thấy được từ ngôi sao kia.
Nhưng Upanishad nói về hiện tượng này từ một cảnh quan hoàn toàn khác biệt và kì lạ, và điều đó nên được hiểu cho đúng. Nếu không phải hôm nay, thế thì trong tương lai, các nhà khoa học sẽ phải làm việc từ cảnh quan đó. Nhưng mãi cho tới nay điều ấy vẫn chưa từng là cách thức lập luận ở phương Tây, và có lí do cho điều này: toàn thể khoa học phương Tây đã phát triển từ triết học Hi lạp. Nó đứng trên nền tảng của triết học Hi lạp, và một trong những niềm tin cơ sở của triết học Hi lạp là ở chỗ thời gian đi theo đường thẳng. Niềm tin này đã dẫn khoa học phương Tây vào khó khăn lớn. Triết học Ấn Độ nghĩ về điều này theo cách khắc hẳn.
Triết học Ấn Độ nói tất cả mọi chuyển động đều theo vòng tròn. Không chuyển động nào có thể theo đường thẳng được. Hiểu điều này theo một minh hoạ. Đứa trẻ được sinh ra, lớn lên rồi già đi. Nếu chúng ta yêu cầu nhà triết học Hi lạp giải thích điều này, ông ấy sẽ đáp rằng đường thẳng có thể được vẽ ra giữa đứa trẻ và ông già để giải thích việc xảy ra này. Nhà triết học Ấn Độ sẽ bác bỏ điều này và nói vòng tròn phải được vẽ ra giữa đứa trẻ và ông già bởi vì trong những ngày cuối của mình ông già đạt tới điều kiện mà trong đó ông ấy bắt đầu như một đứa trẻ. Đấy là một vòng tròn. Do đó không cái gì đáng ngạc nhiên nếu người già được thấy hành xử như trẻ thơ. Không phải là đường thẳng mà là đường tròn nối tuổi thơ và tuổi già. Tuổi thanh niên là điểm giữa của vòng tròn đó, nó là thiên đỉnh. Khi tuổi thanh niên qua đi, hành trình cuộc sống bắt đầu rẽ sang điểm bắt đầu của nó. Điều đó giống như xoay vòng của các mùa. Khái niệm Ấn Độ về thời gian là vòng tròn, giống như xoay vòng của các mùa. Mùa hè, mùa mưa và mùa đông, mùa nọ theo sau mùa kia trong vòng tròn. Theo cùng cách này buổi sáng có tiếp sau là buổi chiều, và buổi chiều có tiếp theo buổi sáng. Nó là vòng tròn.
Những người trí huệ của phương Đông tin rằng tất cả mọi chuyển động đều vòng tròn. Trái đất xoay vòng, mùa vụ xoay vòng, mặt trời, mặt trăng và các vì sao chuyển động vòng tròn. Mọi chuyển động đều vòng tròn, không chuyển động nào đi thẳng. Cuộc sống chuyển động theo vòng tròn. Và vũ trụ mở rộng nữa, cũng chuyển động theo vòng tròn. Giả sử một đứa trẻ vẫn cứ trẻ mãi; thế thì khó khăn sẽ phát sinh. Tuổi thanh niên của nó sẽ kết thúc ở đâu? Cuộc sống sẽ dừng ở đâu nếu nó cứ mở rộng mãi và không trở về điểm chết?
Cho nên tư duy Ấn Độ nói rằng Brahman biểu hiện này, trong quá trình mở rộng của nó, sẽ đi qua tuổi thơ, tuổi thanh niên và tuổi già rồi lại trở về rơi vào trong Brahman không biểu hiện. Nó sẽ lại là số không và trống rỗng. Nó sẽ trở lại với ngọn nguồn nguyên thuỷ mà từ đó đó nó đã bắt đầu cuộc hành trình của nó. Vòng tròn của nó sẽ là vòng tròn khổng lồ. Khoảng đời của chúng ta sẽ là bẩy mươi năm. Có những kiếp sống chỉ xoay qua những vòng tròn nhỏ. Con bướm được sinh ra buổi sáng và vòng đời của nó được hoàn tất vào buổi tối. Và còn có những vòng tròn nhỏ hơn thế này nữa. Có những con vật chỉ sống có vài khoảnh khắc. Chúng được sinh ra lúc bắt đầu khoảnh khắc này và chết đi vào cuối khoảnh khắc đó. Nhưng đừng bị ấn tượng rằng con vật này với một cuộc sống chỉ một khoảnh khắc như thế sống một cuộc đời kém hơn một người sống trong bẩy mươi năm. Đừng nghĩ cuộc sống của nó là kém bởi vì nó hoàn tất vòng đời của nó trong một khoảnh khắc, trong khi cuộc sống của bạn kéo dài bẩy mươi năm. Nó có tuổi thơ của nó, tuổi thanh niên của nó, nó làm tình, sinh đẻ con cái, nó có tuổi già của nó và nó chết. Trong một vòng tròn kéo dài một khoảnh khắc nó hoàn tất bẩy mươi năm của nó một cách mãnh liệt.
Nhưng cái vòng bẩy mươi năm ấy không thể được gọi là cái vòng lớn được. Các nhà khoa học nói rằng trái đất chúng ta đã được sinh ra quãng bốn nghìn triệu năm trước đây. Chúng ta không có phương tiện nào để tìm ra xem trái đất chúng ta bây giờ đang ở trong giai đoạn nào của cuộc sống của nó, nhưng từ những xem xét nào đó dường như là nó đang trong tuổi già. Việc sản xuất lương thực đang giảm đi, và dân số thế giới đang tăng lên. Cái chết dường như ở gần. Mọi thứ cần cho cuộc sống đều trong thiếu hụt. Than, chất đốt và lương thực đều không đủ cung cấp, mọi hoá chất của trái đất đều không đủ cung cấp. Trái đất đang già đi, cho nên không bao lâu nó có thể chết.
‘Không bao lâu’ nghĩa là gì? Từ không bao lâu không được hiểu theo quan điểm cá nhân chúng ta; nếu trái đất mất bốn nghìn triệu năm để già đi, bốn nghìn triệu năm nữa là gì? Nhưng chúng ta không thể làm bất kì ước lượng nào về trái đất được. Có khoảng bẩy mươi triệu tế bào trong mỗi thân thể con người. Những tế bào đó không có ý tưởng chút nào rằng bạn cũng có đấy, và mặc dầu bẩy mươi triệu tế bào vi mô này sống trong thân thể bạn, bạn không biết gì về chúng. Bên trong thân thể bạn chúng được sinh ra, trưởng thành, trở nên già, để lại con cháu sau chúng, và chết, tạo ra nấm mồ của chúng trong thân thể bạn - và vậy mà bạn sẽ không biết gì về chúng. Trong bẩy mươi năm cuộc sống bạn, hàng triệu cơ quan này sẽ được sinh ra và sẽ chết đi. Theo một cách tương tự, trái đất không biết gì về chúng ta và chúng ta không biết gì về cuộc sống của trái đất. Cuộc sống của hàng triệu năm của nó là trên vòng tròn.
Thật khó để xác định tuổi của toàn bộ vũ trụ, toàn bộ Brahman biểu hiện, nhưng một điều là chắc chắn - không có việc vi phạm vào luật trong thế giới này. Chẳng chóng thì chầy, luật này được hoàn thành. Do đó, hiền nhân này nói trong lời kinh này rằng có hai pha của Brahman - giai đoạn biểu hiện, và giai đoạn không biểu hiện mà từ đó toàn thể vũ trụ đã được tạo ra, và trong đó nó sẽ lại bị hấp thu vào: Brahman trung tâm và Brahman mở rộng.
“Người biết tới Brahman mở rộng chinh phục cả hai - người đó vượt ra ngoài nó. Và người biết tới Brahman trung tâm đạt tới cái bất tử.” Nhưng Brahman mở rộng là hàng rào chứa cái chết. Cái chết nhất định xảy ra trong nó. Vòng tròn sẽ phải làm đầy đủ bản thân nó. Nếu có sinh, tử chắc chắn sẽ theo sau nó. Thế thì tại sao hiền nhân này nói rằng một người như vậy chinh phục được cái chết?
Vượt qua cái chết nghĩa là gì? Hiền nhân ấy không chết chứ? Mọi hiền nhân đều chết. Mọi người chứng ngộ đều chết. Chắc chắn, vượt qua cái chết không có nghĩa là không chết. Hiền nhân, người đã ca rằng người nào biết tới Brahman biểu hiện vượt qua cái chết, không còn nữa. Cho nên hoặc ông ấy đã nói điều này một cách không chủ ý hoặc là giả - nếu phát biểu ấy là đúng thì ông ấy phải không chết chứ!
Không, vượt qua cái chết ngụ ý cái gì đó khác. Người biết và kinh nghiệm sâu sắc rằng cái chết là đã được móc nối với sinh thành và là điều không thể tránh được, trở nên thoát khỏi nỗi sợ cái chết. Người đó biết rằng sinh là bắt đầu của vòng tròn và tử là kết thúc của nó. Cho nên người đó, người biết sâu sắc, sâu lắng tới mức cái chết là một định mệnh không tránh khỏi, trở nên tự do khỏi nỗi sợ chết. Tại sao người ta phải sợ điều không tránh khỏi? Tại sao người ta phải lo nghĩ về điều chắc chắn sẽ xảy ra? Lo nghĩ chỉ dành cho cái có thể bị thay đổi hay biến đổi.
Cho nên điều đáng quan tâm là quan sát rằng chưa bao giờ có nhiều lo nghĩ về cái ở phương Đông như ở phương Tây, và có lí do xác đáng cho điều này. Phương Tây cảm thấy rằng nó có phương thuốc để chinh phục cái chết; phương Đông chưa bao giờ cảm thấy nó có phương thuốc để chinh phục cái chết. Nếu nó cảm thấy rằng cái chết có thể bị thay đổi, thế thì lo nghĩ nhất định tới. Bao giờ cũng có lo âu và lo nghĩ về cái mà có thể bị thay đổi. Không có nguyên nhân cho lo lắng khi một điều không thể bị biến đổi. Tại sao lo nghĩ? Nếu chết là chắc chắn, nếu nó được móc với sinh, thế thì tuyệt đối không có lí do nào để lo nghĩ về nó.
Khi người lính đang trên đường ra chiến trường, và chừng nào họ còn chưa tới chiến trường, họ vẫn còn lo nghĩ và sợ sệt, nhưng một khi trên chiến trường rồi mọi lo nghĩ đều mất đi trong một hay hai ngày. Sau khi tới chiến trường, ngay cả người lính nhút nhát nhất cũng trở thành người bạo dạn. Lí do là gì? Các nhà tâm lí đang cân nhắc về hiện tượng này. Người này đã sợ hãi đến mức người đó không thể ngủ được trong đêm khi nghĩ đến việc đi vào chiến trận vào buổi sáng. Người đó run rẩy và hành xử như người điên; dường như là người đó sẽ chạy trốn khỏi chiến trường. Nhưng khi đã vào trận, chính con người này lại ngủ ngon lành.
Lí do là gì? Chừng nào mà người đó còn chưa tới chiến trường người đó còn nghĩ việc trốn chạy là có thể - người đó có thể tự cứu mình, cách thức có thể được tìm ra, cái gì đó có thể được thay đổi. “Ai đó khác có thể được cử đi thay mình.” Nhưng khi người đó thấy bản thân mình trên chiến trường, thấy bom rơi tứ phía, toàn thể lo nghĩ bay biến mất. Bây giờ không có cách nào thoát ra, và khi không có cách nào thoát nữa, lo nghĩ biến mất. Khi khả năng thay đổi qua rồi, hi vọng về thay đổi cũng tan biến. Chính ham muốn về thay đổi tạo ra lo âu và lo nghĩ. Khi hiền nhân này nói, “Sau khi biết Brahman biểu hiện, người trí huệ chinh phục cái chết,” điều đó nghĩa là người đó không còn sợ hãi cái chết. Nếu cái chết gần người đó, người đó sẽ không sợ hãi.
Có một câu chuyện nhỏ hay về Panini. Ông ấy là một trong số những hiền nhân đã soạn ra những lời kinh này. Ông ấy đang dạy văn phạm cho học trò trong đạo tràng trong rừng của mình một hôm sư tử gầm gừ nhảy vào. Panini bảo học trò nghe tiếng sư tử gầm, và cố gắng viết điều đó ra dưới dạng văn phạm. Con sư tử đang ở tư thế sẵn sàng vồ bất kì ai, lũ học trò run rẩy, còn Panini giải thích về dạng văn phạm cho tiếng gầm của sư tử! Tương truyền rằng ngay cả khi con sư tử vồ ông ấy, ông ấy vẫn tiếp tục giải thích về dạng văn phạm của tiếng gầm của nó. Và khi con sư tử cắn xé ông ấy, ông ấy vẫn dẫn giải về dạng văn phạm của, “Con sử tử giết người.”
Suy nghĩ tức khắc của chúng ta là ở chỗ Panini có thể đã chạy xa để cứu bản thân mình. Cái gì đó có thể đã được làm, nhưng người như Panini nghĩ - rằng cái chết là chắc chắn, dù nó tới hôm nay hay ngày mai; thế thì có gì khác biệt nếu đấy là hôm nay hay ngày mai? Người như thế chấp nhận cái chết không nao núng bởi vì nó là một điều chắc chắn - dù nó tới hôm nay hay ngày mai hay ngày kia.
Đây là thắng lợi. Trong chấp nhận này chúng ta đã chấp nhận tử cùng với sinh. Chúng ta đã chấp nhận khô héo cùng với ra hoa, mở rộng. Vào lúc nở hoa của chúng ta chúng ta đã biết rằng ngày nào đó chúng ta sẽ khô héo. Vào ngày phát lộ của chúng ta, việc sinh của chúng ta, chúng ta đã biết rằng một ngày nào đó chúng ta sẽ lại bị ẩn khuất đi. Vòng tròn nhất định sẽ hoàn tất. Trong chấp nhận như thế có tự do khỏi cái chết. Thế thì cái chết ở đâu? Người như vậy đã vượt qua cái chết. Người đó tự do khỏi sức hút của sinh cũng như từ nỗi sợ chết. Người đó ở ngoài cả hai.
Nhớ trong tâm trí, với phần còn lại trong chúng ta tử và sinh là hai đầu trong cuộc đời chúng ta, và chúng ở ngoài cuộc sống. Sinh là ở ngoài cuộc sống chúng ta, bởi vì trước khi sinh chúng ta không có. Chết là bên ngoài cuộc sống chúng ta, bởi vì sau cái chết chúng ta sẽ không có. Chết là đường biên. Nhưng nó không phải là đường biên cho người biết. Với người đó, chết và sinh là hai việc xảy ra xuất hiện ở giữa, trong quá trình cuộc đời. Người đó sẽ hỏi, “Sinh của ai? Ta đã có trước đó, do đó ta có thể được sinh ra; bằng không làm sao việc sinh có thể xảy ra được? Ta đã là không biểu hiện, do đó ta có thể là biểu hiện; bằng không làm sao ta có thể biểu hiện được? Nếu cây không bị ẩn trong hạt mầm, không có cách nào cho nó mọc ra - được sinh ra. Nếu ta chết, ta phải sống trước đã; bằng không nó sẽ là cái chết của ai? Việc sinh của ta có thể xảy ra bởi vì ta đã có đó trước cái sinh. Ta cũng sẽ có đó sau cái chết; thế thì và chỉ thế thì cái chết mới có thể xảy ra, bằng không nó sẽ là cái chết của ai?”
Chết không phải là kết thúc cho người biết. Nó chỉ là việc xảy ra xuất hiện trong cuộc đời người đó. Sinh cũng là việc xảy ra xuất hiện trong cuộc đời của người đó, nó không phải là bắt đầu. Cuộc sống ở bên ngoài vòng tròn này là cái không biểu hiện. Nó bị giấu kín, không diễn đạt. Cuộc sống không biểu hiện đó - sự tồn tại - trở thành biểu hiện trong sinh và lần nữa lại trở thành không biểu hiện trong chết. Cho nên người biết tới chu trình này của thế giới biểu hiện không rối loạn bởi nó; hình mẫu này không gây cho người đó bất kì bất hạnh nào.
Giả sử bạn đang trong nhà. Bạn biết đây là bức tường, đây là cánh cửa. Thế thì bạn có đâm đầu vào tường để cố đi ra qua nó không? Bạn sẽ không thử đi ra qua bức tường. Nếu bạn muốn đi ra ngoài bạn sẽ dùng cánh cửa. Bạn sẽ không ngồi xuống và tiếc nuối và đặt câu hỏi tại sao tường không là cánh cửa. Nhưng người không biết cánh cửa sẽ đâm đầu mình vào tường, và anh chàng tội nghiệp đó sẽ thường xuyên than thân trách phận về việc là tường không phải là cửa. Nếu bạn biết cửa, thế thì tường là tường còn cửa là cửa đối với bạn. Vậy người biết đầy đủ cách bố trí và động thái trở nên tự do khỏi động thái đó. Người đó biết rằng nơi có sinh, ở đó tử cũng sẽ được tìm thấy. Nhưng người biết nó một cách không đầy đủ - không theo ý nghĩa đầy đủ của nó - đi vào xung đột và khó khăn. Tri thức này rõ ràng dứt khoát, tối thượng đến mức không còn câu hỏi nào về bất kì thay đổi nào trong nó. Điều này được gọi là định mệnh - định mệnh của cái biểu hiện.
Nhưng chúng ta đã không diễn giải đúng ý nghĩa của định mệnh. Thực ra, bởi vì chúng ta không rõ ràng bên trong bản thân mình, chúng ta diễn giải mọi thứ theo cách sai. Người rõ ràng bên trong bản thân mình diễn giải đúng, và người không rõ ràng diễn giải sai. Bạn đã không hiểu nghĩa thực của định mệnh nếu bạn coi nó như thất vọng.
Nếu một người ngồi khoanh tay trong thất vọng và chán nản và kêu khóc, “Tất cả đều là số mệnh!” thế thì người như thế đã không hiểu nghĩa đúng của định mệnh. Định mệnh nghĩa là lạc quan lớn, hi vọng lớn. Bạn thấy rất khó hiểu thấu cách diễn giải này. Nghĩa đúng của số mệnh là ở chỗ bây giờ không có nguyên nhân cho bất kì khổ nào. Bây giờ không có chỗ cho thất vọng. Cái chết có đấy; nó là không tránh khỏi. Thế thì khổ có thể có ở đâu trong nó được? Đâu là đau khổ trong điều đó? Khổ và đau khổ có đó chỉ chừng nào không có chấp nhận.
Phật thường nói, “Cái được làm ra sẽ bị phá huỷ, cái có sẽ bị mất.” Nhận biết đi! - trong khoảnh khắc gặp gỡ với người yêu của mình, chúng ta tạo ra phân tách từ chúng; điều ấy nhất định theo sau. Chúng ta không muốn nghe nói về phân tách. Khi chúng ta được nhắc nhở về phân tách vào lúc gặp gỡ với người yêu, chúng ta trở nên bất hạnh. Khi chúng ta nghĩ về phân tách cái theo sau rất sát, vui vẻ của gặp gỡ cũng bị phá huỷ. Ảo tưởng rằng có vui trong gặp gỡ với người yêu ngay lập tức bị mất đi vào ý nghĩ về phân tách.
Đứa trẻ được sinh ra: có hân hoan trong ngôi nhà và nếu ai đó nói, “Với sinh này chết đã vào,” chúng ta bị sốc sâu sắc và bảo người đó đừng nói những điều gở như thế vào lúc hân hoan này. Nhưng khi Phật nói đã có khoảnh khắc phân tách trong gặp gỡ người thương yêu, ông ấy không phá huỷ hạnh phúc của gặp gỡ; ông ấy chỉ phá huỷ nỗi đau của phân tách.
Cố hiểu khác biệt giữa hai tình huống này. Người ngu sẽ phá huỷ hạnh phúc của gặp gỡ, và người trí huệ sẽ cắt bỏ cái đau của phân tách. Người trí huệ sẽ nghĩ, “Làm sao có thể có đau của phân tách khi nó đã hiện diện trong bản thân gặp gỡ rồi? Khi gặp gỡ được khát khao trông đợi, thế thì phân tách cũng đã được ham muốn rồi. Khi chết hiện diện trong sinh, thế thì làm sao có thể có buồn nào về chết được? Khi việc sinh ra của đứa trẻ được mong ước, cái chết cũng đã được bao hàm trong ước mong đó.” Người ngu sẽ phá huỷ hạnh phúc của việc sinh, và người trí huệ thì sẽ phá huỷ nỗi đau của việc chết.
Khi biết tới Brahman biểu hiện, Brahman mở rộng, cá nhân vượt qua cái chết. Người đó vẫn còn không bị ảnh hưởng bởi khổ, đau đớn và đau khổ do cái chết gây ra. Nhớ trong tâm trí, khổ, đau và lo nghĩ là cái bóng của cái chết. Vậy người đã tự mình được tự do khỏi cái chết không có khổ, không lo nghĩ và không đau đớn.
Bạn có lẽ còn chưa xem xét điều này - rằng khi bạn trở nên lo nghĩ, thế thì cái chết đang đứng đâu đó gần bạn. Giả sử nhà của một người bốc cháy; người đó sẽ lập tức lo nghĩ và khổ. Ngay khi một người thấy mình bị phá sản, người đó trở nên lo âu và lo nghĩ. Tại sao? - bởi vì bây giờ, bị phá sản, cuộc sống người đó trở nên đầy khó khăn, và cái chết đã tiến đến gần hơn một chút. Khi ngôi nhà bị phá huỷ bởi ngọn lửa, cuộc sống người đó trở nên bất an và không được bảo vệ - và cái chết đến gần hơn một chút. Đây là cách thức tâm trí con người vận hành trong những hoàn cảnh như thế, và do vậy người đó trở nên buồn bã và âu lo. Người đứng một mình trong bóng tối hoảng sợ và lo nghĩ bởi vì không cái gì thấy được trong bóng tối đó, và nếu cái chết tấn công người đó, người đó sẽ không có khả năng thấy được nó. Cho nên bất kì khi nào bạn trở nên lo nghĩ, tỉnh táo ngay lập tức đi; bạn sẽ thấy cái chết đứng đâu đó gần bạn. Lo nghĩ, lo âu là cái bóng của cái chết.
Bất kì khi nào và bất kì ở đâu tâm trí bạn bị cuốn vào trong khổ và đau đớn, nhận ngay ra rằng có ngu xuẩn nào đó về phần bạn trong diễn giải Brahman biểu hiện. Bạn tin điều không tránh được là tránh được; khổ của bạn bắt đầu từ chính điểm này của niềm tin. Bạn hi vọng rằng cái được định mệnh xảy ra có thể không xảy ra, và tại điểm này lo nghĩ của bạn bắt đầu; đau khổ và không thoải mái được tạo ra. Không, cái gì phải xảy ra sẽ xảy ra. Không có lối thoát khỏi nó, không cái gì khác có thể xảy ra. Khi bạn chấp nhận mật chú này, khi bạn chấp nhận thu xếp này về Brahman biểu hiện một cách toàn bộ, mọi thứ bên trong bạn sẽ trở thành bình tĩnh và yên tĩnh. Thế thì không cái gì để bạn lo nghĩ.
Do đó hiền nhân này đã nói rằng có giải thoát khỏi cái chết sau khi biết về Brahman biểu hiện. Nhưng đây là một nửa câu chuyện; lời kinh này vẫn còn chưa đầy đủ, chỉ một nửa thôi. Vẫn còn một điều nữa để chúng ta biết mà chưa được nói trong nửa đầu, và là phần rất tinh tế và sâu sắc. Chừng nào mà chúng ta chưa thể thấy được nó, chúng ta vẫn còn phân vân và ưu phiền, và trong dốt nát của mình chúng ta loạng choạng, đâm đầu vào tường và cố gắng đi qua nơi không có cửa. Chúng ta cứ xây nhà bằng bìa và vẽ đường trên nước, và chúng ta cứ than khóc khi chúng ta thấy chúng bị xoá sạch và phá huỷ.
Bạn biết rằng ngay khi những đường được vẽ trên nước thì chúng bắt đầu biến mất. Khi bạn vẽ một đường trên nước và cố gắng làm cho nó thành vĩnh cửu, đấy là lỗi của nước, hay của đường này của bạn, mà bạn không làm được theo nỗ lực của mình? Bạn sẽ đổ lỗi cho ai? Cho nước hay cho đường vẽ? Người thấy lỗi ở nước hay ở đường vẽ sẽ khổ; người hiểu được cái ngu xuẩn của riêng mình sẽ cười. Người đó sẽ biết rằng đường được vẽ trên nước nhất định sẽ bị xoá sạch. Nó phải bị xoá sạch. Nếu đường vẽ mà còn lại đó thế thì chúng ta thực sự trong khó khăn đấy!
Làm sao chúng ta có thể hiểu được Brahman không biểu hiện khi chúng ta thậm chí không có khả năng hiểu Brahman biểu hiện này? Nó tuyệt đối không biểu hiện trước chúng ta: có cái gì biểu hiện nhiều hơn cái chết không? Vậy mà chúng ta liên tục tự lừa dối mình. Khi ai đó chết đi, chúng ta nói một cách thông cảm, “Anh bạn đáng thương đã chết.” Điều đó không làm loé lên cho chúng ta cái nhìn về cái chết đó như lời nhắc nhở về cái chết riêng của chúng ta.
Tôi nhớ tới một dòng thơ do một nhà thơ Anh làm ra. Khi ai đó chết, chuông nhà thờ điểm. Nhà thơ đã nói, “Đừng hỏi chuông điểm cho ai; nó điểm cho ba người.” Tức là, không cần hỏi gì, biết rằng đấy là chuông cho bạn.
Bằng việc giấu diếm một hiện tượng lớn như cái chết, chúng ta hành xử theo một cách thức mà nếu một lữ khách từ sao Hoả tới và làm khách của chúng ta trong hai hay ba ngày, có hai điều mà người đó sẽ không phát hiện ra được về chúng ta, và hai điều này được gắn với nhau. Lữ khách đó sẽ không biết rằng có chết và dục trên hành tinh này, bởi vì chúng ta giữ hai điều này trong giấu diếm. Nhớ trong tâm trí, dục là cái khởi thuỷ cho sinh, nó là bước đầu tiên; và chết là bước cuối cùng của Brahman biểu hiện.
Kìm nén dục, bước đầu tiên, bắt đầu với sợ chết, bước cuối cùng. Nếu chúng ta muốn kìm nén cái chết, chúng ta sẽ phải làm cho bản thân mình quên mất quá trình sinh, bởi vì chết được móc nối với sinh. Do đó chúng ta che giấu quá trình sinh trong bóng tối. Quá trình sinh được thực hiện sau tấm màn. Và chúng ta đẩy cái chết ra ngoài giới hạn của thôn làng chúng ta. Tại đó chúng ta dành ra một chỗ làm nghĩa địa, bởi vì chúng ta rất sợ chết. Chúng ta rải hoa lên những nấm mồ để cho bất kì ai tình cờ đi ngang qua những nấm mồ đó có thể không nhìn thấy chúng. Khi cái xác chết được mang ra nghĩa địa, chúng ta phủ trên nó bằng hoa, để cho cái xác có thể dường như không chết mà là việc nở hoa. Bạn có thể phủ lên xác bằng hoa nhiều tuỳ thích, bạn có thể xây dựng lăng tẩm đẹp bao nhiêu tuỳ thích, và khắc chạm tên lên những phiến đá cứng nữa - nhưng người đã chết là chết vĩnh viễn. Khi người nằm trong mồ không thể được gìn giữ, những cái tên khắc trên đá đó kéo dài được bao lâu? Và cũng không thành vấn đề việc chúng ta đẩy các nấm mồ ra xa thành phố bao nhiêu, cái chết sẽ xảy ra trong thành phố chứ không trong nghĩa địa.
Chúng ta kìm nén dục và che giấu nó bởi vì nó là cội nguồn của sinh. Lí do vô ý thức của chúng ta để giữ nó bị kìm nén và bị che giấu là ở chỗ nó là bước đầu tiên. Nếu nó bị để lộ ra và đưa ra công khai, thế thì cái chết cũng sẽ bị lộ ra; sẽ không còn có thể giấu diếm cái chết. Cho nên cũng thú vị mà chú ý rằng những xã hội mà dục không bị kìm nén thì trở nên bận tâm và lo nghĩ về cái chết, còn những xã hội nào mà kìm nén dục hoàn toàn, không hiểu biết về nó cứ như là nó không tồn tại, cũng kìm nén cả cái chết.
Tôi đã nghe câu chuyện này. Một cậu bé Do Thái một hôm từ trường về nhà sau khi đã học ở trường về cách thức trẻ con được sinh ra. Nó rất hài lòng với thông tin mới này và rất háo hức để phô bầy tri thức của mình. Ngay khi nó về nhà nó liền hỏi mẹ: nó được sinh ra như thế nào. Mẹ nó nói, “Thượng đế phái con xuống.”
Thế là nó hỏi, “Thế bố con được sinh ra như thế nào?” Mẹ nó nói, “Bố con cũng do Thượng đế phái xuống.” Đứa trẻ hỏi, “Thế ông con được sinh ra như thế nào?”
Mẹ nó bây giờ đôi chút băn khoăn nhưng nói rằng ông ấy cũng do Thượng đế phái xuống. Thằng bé tiếp tục hỏi cho tới khi nó tới đời thứ bẩy, và bà mẹ tức điên lên nói, “Nhìn đây, mày không thấy chỉ có một câu trả lời cho câu hỏi của mày sao?”
Thế là thằng bé kêu lên, “Cái gì! Mẹ nói rằng cho suốt đến tận bẩy đời mà không có dục trong gia đình ta sao?”
Không, có một nhu cầu vô ý thức lớn để kìm nén dục. Nó là bước đầu tiên của sinh. Nếu nó được công khai ra và được biểu lộ ra thế thì cái chết cũng sẽ được biểu lộ ra. Chừng nào đứa trẻ không biết cách thức con người được sinh ra, chúng cứ hỏi mãi câu hỏi này. Nhưng khi chúng có thông tin này chắc chắn chúng sẽ hỏi con người chết như thế nào. Cho nên bạn giấu diếm bước đầu tiên này, về việc sinh, che giấu với trẻ con, và chúng bao giờ cũng hỏi câu hỏi này; chúng chưa bao có cơ hội để hỏi con người chết như thế nào!
Nhớ trong tâm trí, nếu việc xảy ra của sinh được hiểu rõ, thế thì câu hỏi tiếp không thể là gì khác hơn điều liên quan tới cái chết. Cho nên tại đầu này dục bị kìm nén, và tại đầu kia chết bị kìm nén: tìm ở nghĩa địa bên ngoài giới hạn thôn làng. Do vậy chúng ta sống trong bóng tối giữa hai đầu, và chúng ta sống trong sợ hãi lớn lao. Phải có sợ, bởi vì chúng ta không biết sinh là gì, không biết chết là gì. Khi chúng ta cố gắng làm giả dối ngay cả Brahman biểu hiện cái công khai và rõ ràng thế, thế thì nói gì về Brahman không biểu hiện mà bị giấu kín và không lộ ra? Làm sao chúng ta có thể đi vào trong điều đó được?
Hiểu hai việc xảy ra này - sinh và tử - cho đúng. Chúng là hai đầu của một hiện tượng. Sinh là bắt đầu và tử là chỗ kết của một và cùng một vòng tròn. Chết xảy ra tại chỗ sinh xảy ra. Việc xảy ra của tử và việc xảy ra của sinh là bộ phận của một việc xảy ra.
Cái gì xảy ra trong sinh? Thân thể được tạo ra. Tế bào đực và tế bào cái tổ hợp lại và cho sinh ra một thân thể hợp thành. Cả hai đều có một nửa vật chất bên trong chúng, do đó có sự hấp dẫn mạnh mẽ của chúng lẫn nhau. Các nửa này kéo lẫn nhau vào mọi lúc. Chúng muốn là cái toàn thể, cho nên có hấp dẫn cực lớn giữa chúng. Đây là lí do tại sao trẻ con được sinh ra vào mọi thời mặc cho tất cả những huấn thị tôn giáo, mọi qui tắc, nguyên lí và giáo dục chống lại dục. Những người thuyết giảng về vô dục tới và đi, nhưng họ bao giờ cũng thuyết giảng mà không tác dụng gì. Sức hấp dẫn mạnh đến mức tất cả những thuyết giảng và giáo lí đều không thể động chạm tới nó được. Đây là hấp dẫn của hai nửa của một và cùng một yếu tố. Điều ấy cũng tựa như là bẻ một vật ra làm hai phần và các phần này muốn gặp lại nhau lần nữa. Khi chúng gặp nhau một thân thể mới được tạo ra. Nửa này của các tế bào do đàn bà trao cho còn nửa kia do đàn ông trao cho.
Cho nên sinh nghĩa là tạo ra một thân thể từ sự gặp gỡ của các nửa tế bào của đàn ông và đàn bà. Ngay khi một thân thể được tạo ra, một linh hồn đi vào thân thể đó - một linh hồn có ham muốn sẽ được thoả mãn bởi thân thể đó, và việc đi vào của nó trong thân thể là tự nhiên và tự định hướng như nước mưa trút đầy lỗ và tạo thành vũng vậy. Trật tự các thứ là sao cho linh hồn đi vào bụng mẹ thuận tiện cho bản thân nó.
Điều gì xảy ra trong chết? Hai phần đã hợp nhất đó của yếu tố ấy bắt đầu tan ra và vỡ ra. Không cái gì khác ngoài điều này xảy ra. Móc nối bên trong bắt đầu yếu đi và lỏng ra. Tuổi già có nghĩa là yếu dần mối nối. Thân thể hợp thành này bắt đầu phân rã. Cách thức mà theo đó móc nối rạn nứt đã được đặt vào khoảnh khắc thai nghén. Điều này không được xác định bởi chiêm tinh học mà bởi khoa học. Thực ra, khi các tế bào của người đàn ông và đàn bà gặp nhau, tất cả điều này đều được xác định.
Hiện tại tri thức khoa học của chúng ta về những vấn đề này là không thích hợp, mặc dầu nó vẫn đang tăng tiến ngày nọ qua ngày kia. Nếu không phải hôm nay, chắc chắn trong tương lai chúng ta sẽ có khả năng dự đoán được quá trình thân thể cố hữu của một đứa trẻ sẽ kéo dài bao lâu - liệu đó là bẩy mươi năm hay tám mươi năm, hay một trăm năm. Nó sẽ giống như đưa ra bảo hành mười năm cho một cái đồng hồ, bởi vì việc kiểm nghiệm những phần khác nhau của bộ máy của nó sẽ cho ta biết rằng chiếc đồng hồ này sẽ có khả năng chống lại hao mòn và tàn phá do không khí, nhiệt độ, tốc độ và những thứ khác trong mười năm. Thế rồi sức mạnh của nó để chống việc hao mòn và tàn phá sẽ mất đi.
Vào ngày đứa trẻ được thụ thai, các tế bào của đàn ông và đàn bà hội nhập lại với nhau và xác định ra đứa trẻ sẽ có khả năng chịu đựng được bao lâu căng thẳng của không khí, nước, nhiệt độ, mưa, khổ, đau, xung đột, gặp gỡ, phân tách, bạn bè, kẻ thù, hi vọng và thất vọng, ngày và đêm và mọi thứ như thế. Vậy chúng xác định khi nào thì mối nối sẽ nao núng trong quá trình chịu đựng và chống lại căng thẳng, và khi nào thì những tế bào đã thống nhất này sẽ tan đi. Vào lúc phân tách của chúng linh hồn sẽ phải rời bỏ thân thể đó. Chết và dục là hai đầu của một và cùng một điều. Mọi thứ được nối qua dục là bị tách ra qua chết.
Dục là tổng hợp, chết là phân tích. Dục nối vào, chết tách ra. Việc xảy ra là như nhau, không có khác biệt trong nó.
Người biết đầy đủ Brahman biểu hiện này thành công trong việc chấp nhận nó. Chấp nhận là thắng lợi. Bạn trở thành người chủ của một thứ khi bạn đã chấp nhận nó. Thậm chí nếu bạn chấp nhận cảnh nô lệ, thế thì trở thành người chủ và không còn là nô lệ nữa. Bạn sẽ không có khả năng làm tôi thành nô lệ được nếu tôi vẫn còn hạnh phúc ngay cả qua việc bạn còng tay tôi, hay nếu tôi vẫn cứ nhảy múa ngay cả khi bạn nhốt tôi sau chấn song. Khi thậm chí không có một ý nghĩ tạm thời rằng “Mình có thể vẫn còn tự do nếu...” nhưng thay vào đó là chấp nhận đơn giản về cái đã xảy ra, thế thì bạn thất bại. Bạn đã không làm cho tôi thành tù nhân được. Tôi vẫn cứ là người chủ riêng của mình. Ngược lại, bạn sẽ là nô lệ của tôi, bởi vì bạn sẽ phải khoá tôi và để lính gác ở cổng. Nếu tôi chấp nhận điều kiện này một cách vui vẻ, nếu tôi có thể hát trong tù trong khi bạn phải đứng đó và theo dõi với khuôn mặt nhìn thẳng và khẩu súng trong tay, thế thì ai là bị tù? Chấp nhận toàn bộ, bạn vẫn còn là người chủ ngay cả trong cảnh nô lệ; và bạn trong cảnh nô lệ nếu bạn không làm chủ toàn bộ bản thân mình. Chấp nhận toàn bộ là giải thoát. Chấp nhận toàn bộ bất kì sự kiện nào là tự do. Khi một người biết đúng đắn Brahman biểu hiện, người đó đạt tới chấp nhận toàn bộ, và do vậy được giải thoát khỏi cái chết.
Bây giờ chúng ta xem xét điểm thứ hai, mặc dầu nó là khó hiểu thấu. Sẽ là đủ nếu điểm thứ nhất được hiểu thấu đúng. Biết Brahman không biểu hiện là vấn đề của kinh nghiệm còn sâu sắc hơn và tinh tế hơn. Để biết nó, người ta phải hoặc đi ra trước việc sinh của mình hoặc đi ra bên ngoài cái chết của mình. Không có cách nào khác ngoại trừ điều này. Đó là lí do tại sao thiền sư ở Nhật yêu cầu người tìm kiếm, những người tới ông ấy, phải thiền và tìm ra khuôn mặt của mình là gì trước khi sinh - tìm ra khuôn mặt nguyên thuỷ của mình - bản lai diện mục của mình.
Khuôn mặt bạn có bây giờ không khác khuôn mặt nguyên thuỷ của bạn hơn là khuôn mặt bạn đang mang hôm qua. Khuôn mặt được thấy bây giờ không phải là của bạn; nó đã được nhận từ bố mẹ bạn. Cái mũi này và những nét mặt khác, cái phức hợp này, được nhận từ bố mẹ bạn; chúng không phải là của bạn. Nếu bạn có bố mẹ da đen, bạn thừa hưởng mầu da đen, nếu họ là người Anh thì mầu sẽ là xam xám. Những chất mầu này của thân thể bạn là từ bố mẹ bạn, chúng không phải là của bạn; cho nên đi và phát hiện ra mầu riêng của bạn đi. Khuôn mặt này của bạn là được bố mẹ bạn trao cho bạn, cho nên thử tìm khuôn mặt nguyên thuỷ của bạn. Những khuôn mặt được vay mượn sẽ bị lấy đi. Chúng không là cái gì nhiều hơn mặt nạ - những khuôn mặt giả. Nhưng bởi vì chúng kéo dài bẩy mươi năm, chúng ta nghĩ chúng là khuôn mặt thật của chúng ta. Nếu một người được trao cho chiếc mặt nạ cố định, lắp chắc chắn đến mức nó không thể tháo ra được, trong vài ngày người đó sẽ bắt đầu coi nó như khuôn mặt của riêng mình, bởi vì bất kì khi nào người đó đứng trước gương người đó sẽ thấy cái mặt nạ này.
Một thực nghiệm rất kì lạ đã được thực hiện gần đây ở Mĩ bởi một người Mĩ da trắng. Người này quyết định trở thành người da đen bằng việc thay đổi mầu da của mình thành mầu đen. Sống ở Mĩ, người này muốn tự mình thấy, kinh nghiệm thực sự, người da đen phải sống trong nước mình vất vả như thế nào. Người da trắng này có thể không có ý tưởng gì về việc người da đen phải chịu đựng vất vả thế nào. Làm sao họ có thể nhận ra được mà không thực tế là người da đen? Bất kì cái gì được biết khác đi sẽ chỉ là tri thức của người da trắng.
Đây là một thực nghiệm đòi hỏi lòng dũng cảm rất lớn. Lúc ban đầu, các nhà khoa học từ chối giúp người này bởi vì đấy là công việc nguy hiểm. Nhưng người này rất cứng rắn, cho nên dần dần người đó thuyết phục được ba nhà khoa học giúp mình tiến hành thực nghiệm. Sau một sự xử lí lâu dài sáu tháng trong đó việc tiêm một chất sắc tố mới vào cho anh ta, mầu da người đó đã chuyển thành mầu da của người da đen. Lớp da của người đó bây giờ đen, và tóc xoăn cũng được cấy nhân tạo.
Người đó đã viết trong hồi kí của mình: “Khi các nhà khoa học bảo tôi lần đầu tiên rằng hiệu quả vật lí đã thành công, và bây giờ tôi có thể bắt đầu thực nghiệm của mình, tôi đã nghĩ tới việc tới buồng tắm để xem khuôn mặt mình. Nhưng tôi không đủ liều lĩnh để bật đèn lên. Tôi không chắc về điều tôi sẽ thấy. Với một tay run run tôi bật đèn lên. Tôi đã trông đợi rằng tôi vẫn còn như tôi vẫn thế - tức là, nét mặt sẽ không thay đổi, chỉ mầu da là khác đi. Nhưng khi tôi nhìn vào gương, tôi thấy rằng không chỉ mầu da đã thay đổi mà tôi nữa cũng đã thay đổi. Tôi không thể đoán được điều gì đã xảy ra, không thể đoán được ai đang đứng trước gương. Mọi thứ đều thay đổi.
“Tôi đã nghĩ, khi trở nên giống người da đen, rằng tôi sẽ sống giữa những người da đen trong sáu tháng để kinh nghiệm một cách cá nhân điều họ đã phải chịu đựng; tôi biết rằng tôi sẽ không là người da đen mãi mãi - tôi sẽ vẫn còn như tôi thực sự vẫn là.” Nhưng người đó đã viết trong hồi kí của mình rằng “Sau khi sống giữa những người da đen trong bốn hay năm ngày, tôi bắt đầu quên mất rằng mình là người Mĩ da trắng. Tôi bắt đầu quên mất rằng mình là người da trắng. Hàng ngày tôi thấy khuôn mặt mới của mình trong gương. Tôi đã thấy ảnh chụp mình như một người da đen. Những người da đen khác bắt đầu đối xử với tôi cứ như tôi là người da đen vậy. Bước đi trên đường, những người Mĩ da trắng, người vẫn quen chào đón tôi, đi qua tôi mà không để ý gì đến tôi. Một hôm tôi tới nhà của vợ tôi và đứng dưới cửa. Vợ tôi nhìn tôi và bỏ qua tôi.”
Người nào để ý đến một người da đen? Bạn có để ý tới người phục vụ, hay người quét rác đang đứng ở cửa nhà bạn không? Ai chú ý tới họ? Ai nhìn vào họ một cách chăm chú? Họ đơn thuần được nhìn; không ai nhìn họ chăm chú. Có lần người đó tới thợ chữa giầy, người vẫn thường làm giầy và cũng đánh bóng giầy cho anh ta. Người đó đặt đôi giầy ở chỗ để đánh bóng. Người thợ giầy ngẩng lên nhìn và hỏi, “Ông không có mắt hay sao? Bỏ chân ông ra khỏi chỗ của tôi!”
Người đó đã viết, “Thế là tôi đã không cảm thấy rằng vì tôi thực sự là người da trắng tôi phải buồn cười về thái độ của người đó - rằng đây đơn giản là cách người đó đối xử với người da đen. Không, tôi đã cảm thấy rằng cách đối xử đó là dành cho tôi, người da trắng, và tôi cảm thấy bị xúc phạm.” Khi việc điều trị nhạt dần đi sau sáu tháng và làn da người đó trở lại mầu trắng, người đó đã viết trong hồi kí, “Khi tôi nhớ lại sáu tháng đó, tôi không cảm thấy tôi thực sự đã trải qua cuộc sống như thế. Tôi cảm thấy dường như tôi đã thấy giấc mơ nào đó. Người da đen đó là một người nào đó khác, một người khác; tôi là một người khác với anh ta. Chúng ta liên kết quá nhiều với khuôn mặt mình.”
Khuôn mặt đó không phải là của người đó. Người đó mang khuôn mặt đó chỉ sáu tháng. Nhưng điều đáng quan tâm là thế này: người đó tin khuôn mặt mà người đó đã mang trong sáu tháng không phải là của người đó, mà tin rằng khuôn mặt người đó đã mang trước đó và sau đó sáu tháng mới là của người đó. Khuôn mặt đó cũng không phải là của người đó nốt. Khuôn mặt sáu tháng đã do các nhà khoa học trao cho anh ta, còn khuôn mặt ‘nguyên gốc’ này mà người đó có từ bố mẹ cũng không phải là của người đó. Nó không phải là của riêng người đó.
Khuôn mặt của riêng người ta chỉ có thể được bắt gặp hoặc trước sinh hoặc sau chết. Tìm kiếm trước sinh là rất gian nan; rất khó để biết Brahman không biểu hiện trước sinh. Tôi đã bảo các bạn trước đây rằng so sánh với Brahman biểu hiện, rất khó biết Brahman không biểu hiện. Bây giờ tôi lại bảo bạn, có hai cách.
Đi lùi lại trước khi sinh; đi sâu vào trong thiền đến mức bạn có thể quay lùi lại trước khi sinh, để cho bạn sẽ có thể biết Brahman không biểu hiện. Cách khác là đi xa hơn và xa hơn trong thiền để cho bạn có thể chết và đi ra ngoài cái chết; thế nữa bạn sẽ kinh nghiệm Brahman không biểu hiện.
Trong hai cách này, thực nghiệm với việc chết là dễ dàng, bởi vì nó có liên quan tới sự kiện tương lai. Đi lùi là rất khó, tiến lên là dễ dàng. Bạn có thể nhảy về phía trước. Đi lùi là rất khó. Mặc lại quần áo trẻ con là rất khó. Trở lại bụng mẹ là gian nan phi thường, bởi vì con đường trở nên ngày càng chật hẹp hơn. Nhưng bộ quần áo chùng của cái chết là dễ mặc vào. Con đường trở nên ngày càng rộng hơn. Nhớ lấy, cánh cửa tới việc sinh là rất nhỏ; cánh cửa tới cái chết là rất rộng. Đi ra ngoài cái chết là dễ dàng.
Có thể đi lùi lại ra ngoài việc sinh. Có những quá trình và kĩ thuật để làm điều đó, nhưng chúng rất khó thực hành và theo đuổi. Việc thiền mà tôi đang nói tới là thực nghiệm với cái chết. Nó là việc nhảy vào trong cái chết. Qua việc đi vào trong cái chết một cách có chủ ý, đấy là một bài tập trong việc thấy. Đấy là việc thực hành tồn tại dường như chết. Nếu điều này xảy ra và bạn đi vào cái chết một cách có ý thức và trở thành dường như bạn không có, thế thì khuôn mặt của Brahman không biểu hiện sẽ thành thấy được. Khuôn mặt đó sẽ được thấy chính là khuôn mặt trước sinh và cũng là sau chết.
Các quá trình có thể là hai, nhưng trung tâm đó là một và cùng một. Bạn có thể thấy trung tâm đó hoặc bằng cách đi lùi về sau hoặc bằng cách tiến lên trước. Nhưng con đường đi lên là dễ dàng, cho nên tôi nhấn mạnh vào con đường của cái chết. Tôi không khuyên bạn đi lùi lại trước khi sinh để thấy khuôn mặt đó; tôi khuyên bạn đi lên trước vượt ra ngoài cái chết để thấy khuôn mặt đó. Một ý chí như thế và cái chết được chấp nhận trở thành thiền. Và nếu một cá nhân muốn sống trong một cái chết như thế không phải chỉ trong vài giây mà cho toàn bộ cuộc đời mình, người đó trở thành một sannyasin. Tính chất sanyas có nghĩa là sống theo cách dường như đã chết.
Có một thiền sư tên là Bokoju. Ông ấy đã đi vào trong tính chất sannyas. Có lần khi ông ấy đi qua một làng, một ai đó bắt đầu văng lời chửi rủa ông. Ông ấy chỉ đứng đó, nghe chửi.
Một chủ cửa hàng thấy điều này nói, “Sao ông cứ đứng như trời trồng ra thế? Nó đang chửi ông đấy.”
Bokoju đáp, “Tôi là người chết. Làm sao bây giờ tôi trả đũa được?”
Viên chủ cửa hàng ngạc nhiên và nói, “Ông mà là người chết à? Ông trông tuyệt đối sống.”
Thế rồi Bokoju nói, “Có giá trị gì trong cái chết vật lí của tôi? Khi tôi chết, tôi sẽ chết như tất cả mọi người chết; nhưng bây giờ tôi là chết khi còn sống: điều này có giá trị nào đó.”
Sinh xảy ra một cách vô ý thức, và bây giờ không có cách nào để đi vào trong nó. Nhưng chết vẫn còn ở phía trước trong tương lai, và bạn có thể đi qua nó một cách có chủ ý. Cơ hội để biết khuôn mặt nguyên thuỷ của bạn qua sinh nay đã mất rồi, nhưng cơ hội vẫn còn tồn tại để biết nó qua chết. Nhưng nhớ trong tâm trí rằng bạn có thể bỏ lỡ cơ hội này nữa. Nếu chết tới như như cái sinh tới cho bạn một cách ngẫu nhiên, thế thì bạn sẽ bỏ lỡ cơ hội này để biết. Nhưng nếu bạn tự chuẩn bị để đón chào chết, nếu bạn cứ chết đi thường xuyên, thế thì bạn sẽ biết.
Đây là nghĩa của tính chất sannyas - chết tự nguyện. Tiếp tục chết, tiếp tục trở thành dường như là chết. Nếu ai đó chửi bạn, nghĩ rằng bạn đã chết. Bạn sẽ làm gì nếu bạn chết về mặt vật lí và ai đó đứng trên nấm mồ của bạn và chửi bạn? Bắt đầu bây giờ đi.
Bắt đầu làm cái mà bạn sẽ làm khi sọ bạn đang nằm đâu đó và ai đó đá vào nó. Đây là ý nghĩa đúng đắn của sannyas. Do vậy bạn sẽ có thể đi vào Brahman không biểu hiện.
Bằng không bạn cũng sẽ bỏ lỡ cơ hội chết này. Và không phải là bạn đang bỏ lỡ nó lần đầu đâu; bạn đã bỏ lỡ nó nhiều lần rồi. Tương tự, bạn đã bỏ lỡ cơ hội sinh nhiều lần. Cơ hội này bây giờ bị mất đối với bạn, và trước nó nhiều cơ hội sinh và chết cũng đã bị mất.
Bạn đã quen thuộc với quá trình này đến mức bạn đâm nghiện nó. Bạn đã đi qua một quá trình này lặp đi lặp lại. Bây giờ bạn cần ra quyết định về việc liệu có đi thêm nữa với quá trình này hay không, vì tất cả chúng ta đều có cơ hội làm lợi cho bản thân mình về cơ hội chết lần nữa. Tại sao không nhân cơ hội này để đi vào cái không biểu hiện!
Hiền nhân này tuyên bố, “Người đi vào cái không biểu hiện đạt tới cái bất tử. Người biết tới cái biểu hiện chinh phục được cái chết, và người đi vào cái không biểu hiện thì đạt tới cái bất tử.”
Nhớ lấy, cái bất tử chỉ có thể được biết chỉ bởi việc đi vào cái chết, bởi vì khi chúng ta đi vào cái chết một cách toàn bộ, khi chúng ta chết theo mọi cách thức và vậy mà vẫn thấy chúng ta đã không chết, thế thì tính bất tử được đạt tới. Cho nên khi ai đó chửi bạn và bạn hành xử hệt như xác chết và vẫn còn có ý thức về bản thân mình, thế thì bạn sẽ không phản ứng với lời chửi đó. Nếu ai đó chặt tay bạn, hay thậm chí chặt cổ bạn, và trong khi bị chặt, bạn vẫn còn ý thức tới bản thân mình, thế thì cánh cửa của cái bất tử là mở ra cho bạn. Người mà cố gắng cứu bản thân mình khỏi chết thì sẽ không đạt tới cái bất tử, còn người đi vào cái chết sẽ nếm cam lồ của cái bất tử.
Biết Brahman không biểu hiện là tìm ra cái bất tử, bởi vì cái không biểu hiện là cái bất tử. Tồn tại trước sinh và sau chết, đó là cái bất tử. Nó chưa hề sinh nên nó không hề diệt. Chúng ta cũng là cùng cái đó. Chỉ thân thể lấy việc sinh; nó là cái hợp thành, được nhận từ bố mẹ. Chúng ta tới từ thời rất, rất cổ đại. Chúng ta đã có khi thân thể còn chưa có. Khi đi vào thân thể, sự đồng nhất với nó xảy ra, và khi thân thể chết dường như là, “Tôi chết.”
Khi cái chết tới một cách bất thình lình - và nói chung nó tới một cách bất thình lình, không báo trước - nó bầy tỏ cho bạn lòng tốt. Nếu nó định báo trước việc tới của nó bạn sẽ gặp khó khăn lớn; chính hành động khoan dung về phần cái chết là ở chỗ nó không báo trước cho bạn. Giả sử cái chết định thông báo cho bạn, hai mươi bốn giờ trước, về việc tới của nó: điều gì sẽ xảy ra? Bất kì cái gì sắp xảy ra trong hai mươi bốn giờ chắc chắn sẽ xảy ra, nhưng khó mà hình dung ra được bạn sẽ khổ như thế nào trong thời kì đó. Bạn sẽ khổ và không thoải mái khi chờ đợi cuộc hẹn hò, mặc dầu thực ra bây giờ bạn có cơ hội để đi qua cái chết một cách có ý thức. Bạn sẽ thấy việc sống hết giây nọ sang giây kia là rất khó khăn. Bạn có thể trải qua, bạn có thể mất cảm giác của mình. Cũng có thể xảy ra là - có khả năng ấy - bạn trải qua thời điểm này mà không mất ý thức. Nhưng khả năng lớn hơn là ở chỗ bạn sẽ trải qua thời gian trong cơn mê, và chung cuộc chết trong hoàn cảnh đó. Cho nên vấn đề có lẽ trở thành hoàn toàn vô ích đối với bạn để nhận được sự báo trước về thời điểm chết của bạn.
Sannyas có nghĩa là tự thông báo cho mình, tự hiểu và tự nhủ với mình rằng, “Chuông điểm cho ta đấy. Cái xác đang được đưa tới nghĩa địa là thân thể ta. Thân thể đang cháy trên dàn thiêu là thân thể ta.” Đây là lí do tại sao đầu của sannyasin thường được cạo trọc, như được làm cho cái đầu của người chết. Trước đây đã có một số nghi lễ và tuân thủ tôn giáo đã được qui định cho việc điểm đạo cho một người thành sannyasin. Đầu người đó phải được cạo trọc, và họ hàng người đó thường khóc lóc và tắm lần cuối cho người đó, hệt như họ vẫn làm cho người khác sau cái chết của họ.
Ngay cả bây giờ một số trong những nghi lễ này vẫn còn được duy trì, bởi vì người đi vào tính chất sannyas là đang làm chết đi những mối quan hệ và mối nối trần gian của mình. Việc khóc lóc của người thân sẽ dừng lại trong một hay hai ngày, vì họ thấy rằng mặc dầu con người này đã quyết định làm chết đi mối quan hệ trần thế, người đó vẫn sống. Điều này là tốt theo một cách nào đó. Sannyasin cho phép người thân của mình trải qua đau đớn và khổ của cái chết của người đó trong sự hiện diện của người đó; khi người đó thực sự chết thì người đó sẽ không có đó để an ủi họ trong nỗi khổ của họ.
Trong những ngày cổ xưa ấy người ta quen đặt một người mới điểm đạo lên dàn thiêu. Những ngày ấy là những ngày rất hồn nhiên. Sau khi đặt người đó lên dàn thiêu họ châm lửa dàn thiêu. Thế rồi thầy sẽ hô lên, “Ông đã chết! Nhớ lấy, ông đã chết!” Thế rồi người đó được nâng ra khỏi dàn thiêu đang cháy và được cho một cái tên mới, và nghi lễ này đã tuyên bố rằng con người cũ và cái tên cũ của người đó đã trôi qua vĩnh viễn. Đấy là những ngày rất hồn nhiên, cho nên người trải qua buổi lễ nhỏ này đã tin rằng cái ta cũ của mình đã chết và người đó bây giờ là một người mới.
Ngày nay hồn nhiên đó không có đó. Nếu bạn bị đặt lên dàn thiêu, bạn sẽ lập tức trèo xuống ngay. Nếu đầu bạn được cạo trọc, bạn sẽ để cho bản thân mình được chụp ảnh rồi giữ chiếc ảnh đó trong an bum cùng với các ảnh khác. Bạn sẽ duy trì tính liên tục. Ngày nay con người đã trở nên rất láu lỉnh và tinh ranh, cho nên từ bỏ thực đã trở thành hiếm. Nhưng không có cách nào khác hơn tính chất sannyas để biết tới Brahman không biểu hiện. Ngay cả một người trần tục cũng có thể biết tới Brahman biểu hiện, nhưng chỉ sannyasin mới có thể biết Brahman không biểu hiện.
Đủ cho hôm nay. Chúng ta sẽ gặp lại vào đêm nay.
Bây giờ chúng ta bắt đầu cuộc hành trình của mình tới cái không biểu hiện. Để chúng ta chết đi.
Xem tiếp Chương 16 - Quay về Mục lục

Ads Belove Post