Chương 79: Hài hoà với cái không chắc chắn

Osho - Thiền động
Osho – Thiền – Tự do đầu tiên và cuối cùng

Câu hỏi với thầy

Chương 79: Hài hoà với cái không chắc chắn

Tôi càng quan sát bản thân mình, tôi càng kinh nghiệm cái giả tạo của bản ngã. Tôi đã bắt đầu cảm thấy giống như người xa lạ với bản thân mình, không còn biết cái gì là sai nữa. Điều này bỏ lại tôi với cảm giác không thoải mái về việc không có hướng dẫn, như tôi đã cảm thấy tôi có trước đây.

Điều này xảy ra; điều này chắc chắn phải xảy ra. Và nhớ rằng người ta nên hạnh phúc rằng nó đã xảy ra; đấy là chỉ dẫn tốt. Khi người ta bắt đầu trên cuộc hành trình vào trong, mọi thứ dường như rõ ràng, có gốc rễ, vì bản ngã đang kiểm soát và bản ngã có đủ mọi hướng dẫn. Bản ngã có đủ mọi bản đồ, bản ngã là chủ.

Khi bạn đi vào thêm một chút trong cuộc hành trình, bản ngã bắt đầu tan biến, dường như là ngày càng giả hơn, dường như ngày càng là trò lừa bịp, ảo giác. Khi người ta bắt đầu thức tỉnh khỏi mơ thế thì những hướng dẫn đều bị mất đi. Bây giờ người chủ cũ không còn là chủ nữa, còn chủ mới chưa nảy sinh. Có lẫn lộn, hỗn độn. Đây là chỉ dẫn tốt.

Một nửa hành trình đã qua, nhưng vẫn còn cảm giác không thoải mái, không dễ chịu, vì bạn cảm thấy mất mát, người lạ với chính mình, không biết bạn là ai. Trước đó, bạn biết bạn đã là ai: tên bạn, hình dạng bạn, địa chỉ bạn, số tiền trong ngân hàng của bạn - mọi thứ đều chắc chắn, đấy là bạn. Bạn đã đồng nhất với bản ngã. Bây giờ bản ngã tan biến đi, ngôi nhà cũ sụp đổ và bạn chẳng biết bạn là ai, bạn ở đâu. Mọi thứ đều âm u, mây mù, và sự chắc chắn cũ đã mất rồi.

Điều này là tốt vì chắc chắn cũ là chắc chắn giả. Trong thực tế, nó không phải là chắc chắn. Sâu bên trong nó có không chắc chắn. Đó là lí do tại sao, khi bản ngã tan biến, bạn cảm thấy không chắc chắn. Bây giờ những tầng sâu hơn của con người bạn đang được lộ dần ra cho bạn - bạn cảm thấy là người xa lạ. Bạn bao giờ cũng là người lạ, chỉ bản ngã lừa dối bạn trong cảm giác rằng bạn đã biết bạn là ai. Giấc mơ quá nhiều rồi, nó có vẻ quá thật.

Buổi sáng khi bạn ra khỏi giấc mơ, bỗng nhiên bạn chẳng biết bạn là ai hay đang ở đâu. Bạn đã bao giờ cảm thấy cảm giác này đôi khi vào buổi sáng không? - khi bỗng nhiên bạn tỉnh dậy khỏi giấc mơ, và trong khoảnh khắc nào đó bạn không biết bạn ở đâu, bạn là ai và cái gì đang xảy ra? Cũng điều này xảy ra khi người ta ra khỏi giấc mơ của bản ngã. Bạn sẽ cảm thấy không thoải mái, không dễ chịu, mất gốc, nhưng người ta phải cảm hạnh phúc về điều đó. Nếu bạn trở nên khổ về điều đó, bạn sẽ rơi trở lại với trạng thái vấn đề cũ nơi mọi thứ đã từng là chắc chắn, nơi mọi thứ đều được vẽ bản đồ, lên sơ đồ, nơi bạn biết rõ, nơi hướng dẫn là rõ ràng.

Bỏ cái khó chịu đi. Cho dù nó có đấy, đừng bị quá ấn tượng bởi nó. Để cho nó có đấy, quan sát nó, và điều đó nữa sẽ qua đi. Chẳng mấy chốc cái khó chịu sẽ biến mất. Nó có đấy bởi vì thói quen cũ về cái chắc chắn. Bạn không biết cách sống trong thế giới không chắc chắn. Bạn không biết cách sống trong không an toàn. Cái khó chịu có đó bởi vì cái an toàn cũ. Nó có đó chỉ vì thói quen cũ, tàn tích cũ. Nó sẽ qua. Người ta chỉ phải đợi, quan sát, thảnh thơi và cảm thấy hạnh phúc rằng cái gì đó đã xảy ra. Và tôi bảo bạn, nó là chỉ dẫn tốt. Nhiều người đã quay lại từ điểm đó chỉ để cảm thấy thoải mái lại, thấy dễ chịu, thấy về nhà. Họ đã lỡ rồi. Họ mới chỉ đến gần hơn mục tiêu, và họ quay lại. Bạn đừng làm như thế; tiến lên trước đi. Không chắc chắn là tốt, chẳng có gì sai với nó cả. Bạn chỉ phải hài hoà, tất cả chỉ có vậy.

Bạn đang hài hoà với vũ trụ chắc chắn của bản ngã, vũ trụ an toàn của bản ngã. Dù sai lầm trên bề mặt đến mức nào, mọi thứ cũng dường như là hoàn hảo như nó đáng phải là như vậy. Bạn cần chút ít hài hoà với sự tồn tại không chắc chắn.

Sự tồn tại là không chắc chắn, không an toàn, nguy hiểm. Nó là một luồng - mọi thứ chuyển động, thay đổi. Nó là thế giới lạ; làm quen với nó đi. dũng cảm lên một chút và đừng nhìn về sau, nhìn lên trước; chẳng mấy chốc bản thân sự không chắc chắn sẽ trở thành đẹp đẽ, bản thân cái không an toàn sẽ trở thành đẹp đẽ.

Trong thực tế, chỉ cái không an toàn mới đẹp, vì không an toàn là cuộc sống. An toàn là xấu, nó là một phần của cái chết - đó là lí do tại sao nó lại an toàn. Sống không hướng dẫn là cách sống duy nhất. Khi bạn sống với hướng dẫn, bạn sống cuộc sống giả. Lí tưởng, hướng dẫn, kỉ luật - bạn ép buộc cái gì đó vào cuộc sống của mình, bạn tạo khuôn cuộc sống của mình, bạn không cho phép nó là nó, bạn cố làm ra điều gì đó từ nó. Hướng dẫn là bạo hành và tất cả những lí tưởng đều xấu cả. Qua chúng mà bạn sẽ lỡ bản thân mình. Bạn sẽ chẳng bao giờ đạt tới con người bạn.

Việc trở thành không phải là việc sống. Tất cả việc trở thành, và tất cả mọi nỗ lực để trở thành cái gì đó sẽ ép buộc cái gì đó lên bạn. Đó là nỗ lực bạo hành. Bạn có thể trở thành thánh nhân, nhưng trong tính chất thánh của bạn sẽ có cái xấu xí. Tôi bảo bạn, và tôi nhấn mạnh điều đó: việc sống cuộc sống không có bất kì hướng dẫn nào là khả năng thánh thiện duy nhất. Thậm chí bạn có thể trở thành kẻ tội lỗi, nhưng trong việc là kẻ tội lỗi sẽ có điều thần thánh, điều thánh thiện.

Cuộc sống là thiêng liêng; bạn không cần ép buộc bất kì thứ gì lên nó, bạn không cần tạo khuôn nó, bạn không cần cho nó hình mẫu, kỉ luật hay trật tự. Cuộc sống có trật tự riêng của nó, nó có kỉ luật riêng của nó. Bạn đơn thuần di chuyển với nó, bạn nổi với nó, bạn không cố gắng thúc đẩy dòng sông. Dòng sông vẫn tuôn chảy - bạn trở thành một với nó và dòng sông đưa bạn ra đại dương. Đây là cuộc đời của sannyasin: cuộc đời của điều xảy ra, không phải là của việc làm. Thế thì con người bạn vượt lên, chỉ chốc lát thôi, trên các đám mây và xung đột. Bỗng nhiên bạn được tự do. Trong mất trật tự của cuộc sống bạn tìm ra trật tự mới. Nhưng phẩm chất của trật tự này bây giờ lại hoàn toàn khác. Nó chẳng có cái gì do bạn ép buộc cả, nó thuộc vào bản chất của chính cuộc sống.

Cây cối cũng có trật tự, dòng sông, rặng núi cũng vậy, nhưng đấy không phải là trật tự do các nhà đạo đức, những người khắt khe đạo đức, các thầy tu áp đặt. Chúng chẳng đi tới ai đó để xin hướng dẫn. Trật tự là bản chất; nó là bản thân cuộc sống. Một khi bản ngã không có đó để thao tác, để đẩy và kéo đi đây đó - “Làm cái này cái kia” - khi bạn được hoàn toàn tự do khỏi bản ngã, kỉ luật tới với bạn, kỉ luật bên trong. Nó không có động cơ nào.

Nó không tìm kiếm cái gì đó, nó đơn thuần xảy ra: như khi bạn thở, như khi bạn cảm thấy đói và bạn ăn, như khi bạn cảm thấy buồn ngủ và bạn lên giường. Nó là kỉ luật bên trong, kỉ luật bản chất. Điều đó sẽ đến khi bạn trở nên hài hoà với cái không an ninh, khi bạn trở nên hài hoà với cái lạ lẫm của mình, khi bạn trở nên hài hoà với con người chưa biết của mình.

Trong thiền người ta có một ngạn ngữ, một ngạn ngữ hay nhất: khi người ta sống trong thế giới, núi là núi và sông là sông. Khi người ta đi vào thiền, bây giờ núi không còn là núi nữa và sông cũng chẳng còn là sông nữa. Mọi thứ chỉ là lẫn lộn và hỗn độn. Nhưng khi người ta đã đạt tới satori, tới samadhi, lần nữa sông là sông và núi là núi.

Có ba giai đoạn: giai đoạn đầu tiên, bạn là chắc chắn với bản ngã, đến giai đoạn thứ ba bạn tuyệt đối chắc chắn với vô ngã, và chỉ ở giữa hai giai đoạn này là hỗn độn; khi cái chắc chắn của bản ngã biến mất và cái chắc chắn của cuộc sống còn chưa tới. Đây là một khoảnh khắc rất, rất tiềm tàng, rất thai nghén. Nếu bạn trở nên sợ hãi và quay lui, bạn sẽ lỡ khả năng.

Phía trước là cái chắc chắn thực sự. Cái chắc chắn thực sự đó không chống lại cái không chắc chắn. Phía trước là cái an toàn thực sự, nhưng cái an toàn đó không chống lại cái không an toàn. Cái an toàn đó bao la đến độ nó chứa cả cái không an toàn bên trong chính nó. Nó bao la đến độ nó không sợ cái không an toàn. Nó hấp thu cái không an toàn vào trong nó, nó chứa mọi mâu thuẫn. Cho nên ai đó có thể gọi nó là không an toàn và ai đó có thể gọi nó là an toàn. Trong thực tế nó chẳng là cả hai, hay nó là cả hai. Nếu bạn cảm thấy rằng bạn đã trở thành người lạ với chính mình, mở hội điều đó đi, cảm thấy biết ơn đi.

Hiếm khi mới có được khoảnh khắc ấy; tận hưởng nó đi. Bạn càng tận hưởng nó, bạn lại càng thấy rằng cái chắc chắn đang tới gần bạn hơn, tới ngày càng nhanh hơn hướng về bạn. Nếu bạn có thể mở hội cái lạ lẫm của mình, cái mất gốc rễ của mình, cái vô gia cư của mình, bỗng nhiên bạn ở nhà - giai đoạn thứ ba đã tới.151

Xem tiếp Chương 80 – Quay  về Mục lục